Η ελιά και το λάδι στο πέρασμα των αιώνων

Στο πρόγραμμα πήραν μέρος 22 μαθητές του Α5 με υπεύθυνους καθηγητές την κα Σχοιναράκη Ευαγγελία καιτον κο Κορτσινίδη Κων/νο. Η επιλογή του θέματος έγινε με τα εξής κριτήρια:

@ η ελιά είναι μια από τις βασικές καλλιέργειες της Κρήτης.

@ η μεγάλη σημασία του λαδιού στην οικονομική ζωή του τόπουμας.

@ η μεγάλη διατροφική άξια της ελιάς και του ελαιόλαδου.

@ το λάδι βασικό συστατικό της κρητικής κουζίνας και της μεσογειακής διατροφής.

Οι στόχοι του προγράμματος ήταν να γνωρίσουν οι μαθητές μας:

- την καλλιέργεια της ελιάς από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.

- την σχέση της ελιάς με την θρησκεία μας.

- την ελιά στην ελληνική μυθολογία.

- την ελιά μέσα στην λαογραφία μας.

- την ελιά σαν σύμβολο ειρήνης.

- η ελιά και οι ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαία Ελλάδα.

- τον τρόπο καλλιέργειας, τη συλλογή του ελαιοκάρπου, και την επεξεργασία της βρώσιμης ελιάς.

- την διαδικασία εξαγωγής του λαδιού, τυποποίηση και διάθεση του στην αγορά.

- τα οφέλη του ελαιόλαδου στην υγεία του ανθρώπου.

- την μόλυνση του περιβάλλοντος από τα ελαιοτριβεία.

Κότινος, έπαθλο των Ολυμπιακών Αγώνων

Σύμφωνα με την μυθολογία ο εφευρέτης του αθλητισμού και ο θεμελιωτής των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ο Ιδαίος Ηρακλής, ο οποίος φύτεψε για πρώτη φορά αγριελιά στην Ολυμπία. Ο Κρητικός Κουρήτης ή Ιδαίος Δάκτυλος Ηρακλής είχε φέρει την αγριελιά από τον Βορρά ή από την πατρίδα του, την Κρήτη. Ο Ιδαίος Ηρακλής είχε τέσσερα αδέρφια, τον Παιωναίο, τον Επιμίδη, τον Ιάσιο και τον Ίδα. Ο μεγαλύτερος αδερφός τους πήγε κάποια μέρα στην Ολυμπία για να τρέξουν. Ήταν ο πρώτος αγώνας δρόμου που έγινε στον κόσμο! Ο Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή με ένα κλαδί από την ελιά που είχε ο ίδιος φυτέψει εκεί. Κι από τότε έμεινε η συνήθεια να στεφανώνουν με κλαδιά – στεφάνια αγριελιάς τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων. Πράγματι, το μοναδικό βραβείο («άθλον») για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από τον «κότινο», δηλαδή την άγρια ελιά. Ο κότινος καθιερώθηκε, ως έπαθλο, από τον Ίφιτο, ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών, την έκοβε πάντα δε από την «Καλλιστέφανο» ελιά ένα μικρό αγόρι (του οποίου ζούσαν και οι δυο γονείς του). Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών.

Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας, όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα. Οι ελλανοδίκες έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά, έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους αθλητές. Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά, τα οποία η θεία χάρη και η εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν. Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις. Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των αθλητών.

Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα «στέφω» ήταν συνώνυμο του αμείβω). Σε κανέναν άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο. Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο κότινος, το στεφάνι της ελιάς, αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας του 2004 στην Αθήνα. Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών.