Λύρα η ελληνική...

ΤΜΗΜΑΤΑ: Α4, Β1, Α1 (Σαλούστρου Ελένη) και Β5 (Αγγουρίδης Γιάννης, Βατσινά Ελένη, Κουρλετάκη Ελένη, Παπαδάκης Γιώργος)

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: Καραγιάννης Δήμος, Στιβακτάκη Φούλη.

     Ο κάθε λαός στην ιστορική του πορεία αναπτύσσει ποικίλες και πολυσχιδείς δραστηριότητες οι οποίες έχουν τον χαρακτηριστικό τους αντίχτυπο στην πολιτιστική του παράδοση. Εκτός από τα στοιχεία του πολιτισμού (πολιτικά, οικονομικά, εθνικά κοινωνικά, θρησκευτικά, καθημερινότητας, κ.τ.λ.) που δημιουργεί – και για κάθε λαό είναι μοναδικός και αξιοθαύμαστος ο τρόπος προσαρμογής του στα δεδομένα κάθε εποχής σε συνάρτηση με την ιδιαιτερότητά του – οι μορφές και οι εκφράσεις της τέχνης του είναι αυτές που σε μεγάλο βαθμό χαρακτηρίζουν την ποιότητα του κατακτημένου πολιτισμού του.

    Η αλήθεια αυτή αποτέλεσε τη βάση του σκεπτικού το οποίο μας οδήγησε στην επιλογή του θέματος, εφόσον δεχτήκαμε ότι η μουσική κάθε λαού αποτελεί την ακρογωνιαία πολιτιστική του έκφραση. Στραφήκαμε λοιπόν στην επιλογή του θέματός μας ξεκινώντας από την ανάγκη να μάθουμε για τη λύρα και τα ελληνικά χαρακτηριστικά της εφόσον, με την πρώτη μας επαφή με το θέμα πληροφορηθήκαμε ότι η λύρα δεν αποτελεί μοναδικό αφενός μουσικό όργανο που χρησιμοποιείται στην κρητική μουσική, κι αφετέρου πολλοί λαοί στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και σε πολλά άλλα κράτη της κεντρικής και ανατολικής Ασίας χρησιμοποιούν τη λύρα στη δική τους μουσική λαϊκή ή αστική παράδοση.

    Το θέμα τελικά αποδείχτηκε πολύ ενδιαφέρον όχι μόνο επειδή μας έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσουμε μουσικές εκφράσεις από την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της κεντρικής Ασίας, να γνωρίσουμε μορφές και ύφη μουσικών παραδόσεων άλλων λαών, διαφορετικά σχήματα και τρόπους χρησιμοποίησης των διαφόρων μουσικών οργάνων, να επισκεφτούμε μουσεία και χώρους εκδηλώσεων, να γνωρίσουμε μουσικούς, καλλιτέχνες και ειδικούς των μουσικών πραγμάτων, τεχνικές και κατασκευαστές μουσικών οργάνων, αλλά κυρίως να γνωρίσουμε τους ελληνικούς χώρους, τρόπους και είδη της ελληνικής λύρας, του λαϊκού μουσικού οργάνου που μ’ αυτό ο Έλληνας τραγουδάει και εκφράζει τους πόνους και τις χαρές, τα μεράκια και τα κέφια, εκδηλώνει τους πόθους και τις αγωνίες του, «ζωγραφίζει» τον ψυχισμό του…

     Αφού αποφασίσαμε για το θέμα, χωριστήκαμε σε 10 ομάδες εργασίας μιας και έπρεπε να το διερευνήσουμε από πολλές απόψεις και η έρευνά μας να αγγίξει πολλές περιοχές της πατρίδας μας. Έτσι απαρτίσαμε τις πενταμελείς ή τετραμελείς ομάδες που η καθεμία χωριστά  ασχολήθηκε:

	Με την ιστορική παρουσία του οργάνου στον ελλαδικό χώρο. Η ομάδα αυτή ασχολήθηκε και την εξεύρεση και επιλογή της βιβλιογραφίας για τις άλλες ομάδες για την επεξεργασία των ενοτήτων, καθώς και τις μουσικές από τους διάφορους χώρους της Ελλάδας όπου παίζεται η λύρα.
	Με την παλιά και σύγχρονη κατασκευαστική διαδικασία της λύρας.
	Με την μουσική και τις λύρες των νησιών του Αιγαίου Πελάγους και ιδιαίτερα των νησιών του βορείου Αιγαίου και των Δωδεκανήσων.
	Με τη μουσική και τη λύρα των περιοχών Θράκης και Μακεδονίας.
	Με την πολίτικη μουσική και λύρα. Η ομάδα ασχολήθηκε και με την τεχνική υποστήριξη των άλλων ομάδων.
	Με την ποντιακή μουσική και λύρα. Η ομάδα αυτή επίσης ασχολήθηκε με τη απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων.
	Με την κυπριακή μουσική και λύρα. Η ομάδα αυτή ασχολήθηκε επίσης με τη συλλογή στοιχείων από περιοδικά και εφημερίδες.
	Με την κρητική μουσική και λύρα. Η ομάδα αυτή επίσης ασχολήθηκε με την προετοιμασία των χώρων για τις επισκέψεις των προσκεκλημένων μας.
	Με τη σχέση βυζαντινής και κρητικής μουσικής. Η ομάδα αυτή ασχολήθηκε και με την διερεύνηση και συλλογή στοιχείων από το διαδίκτυο.
	Με την γνωριμία των μουσικών εκφράσεων του εξωελλαδικού χώρου με λύρα

Μία ακόμη συντονιστική ομάδα δημιουργήθηκε για το συντονισμό και τη συγκέντρωση του υλικού όλων των ομάδων και την απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων από τους προσκεκλημένους που τίμησαν με τη βοήθειά τους αυτή μας την προσπάθεια και να σχεδιάσει γενικότερα τους τρόπους δράσης μας και να ασχοληθεί με την πρόσκληση των κατάλληλων για το θέμα μας προσωπικοτήτων που θα μας βοηθούσαν με τις πολύτιμες και εξειδικευμένες γνώσεις τους στην επεξεργασία του θέματος,. Η ίδια ομάδα ασχολήθηκε με την επεξεργασία του υλικού, την συγκέντρωση μουσικών αφιερωμάτων για τη δημιουργία ενός ψηφιακού μουσικού δίσκου (C.D.) που εκδώσαμε και να σχεδιάσει τις εξορμήσεις των ομάδων προς τους τόπους έρευνας του θέματος.

Στα πλαίσια λοιπόν της έρευνας μας πραγματοποιήσαμε:

	Επίσκεψη στο μουσείο λαϊκών οργάνων «ΛΑΒΙΡΥΝΘΟΣ» που βρίσκεται στο Χουδέτσι και οργανώθηκε από τον Ross Daly και την αποφασιστική συμπαράσταση του Δήμου «ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ».
	Επίσκεψη στον Ζαρό και στο εργαστήριο του κ. Γ. Στεφανάκη ο οποίος κατασκευάζει παραδοσιακά μουσικά όργανα.
	Επίσκεψη στο μουσείο παραδοσιακών οργάνων στην Πλάκα (Αθήνα)
	Προσκλήσεις στο Λύκειο των: Ανδρέα Γιακουμάκη, καθηγητή βυζαντινής μουσικής στο μουσικό σχολείο Ηρακλείου Δημήτρη Σγουρό, δάσκαλο και εργάτη της παράδοσης, καλλιτέχνη μουσικό. Ross Daly, μουσικολόγο. Ιάκωβο Πατεράκη, καθηγητή λύρας στο μουσικό Γυμνάσιο Ηρακλείου και μουσικό Σταυρακάκη Μιχάλη, καθηγητή κρητικής μουσικής στο μουσικό Γυμνάσιο Ηρακλείου.
	Συναντήσεις – Συνεντεύξεις έξω από το χώρο του Λυκείου με τους: Νικολαΐδη Γιάννη, ποντιακό λυράρη από την Κομοτηνή Παγκοζίδη Γιάννη, μουσικό από την Κομοτηνή Αηδονίδη Χρόνη, τραγουδιστή από τη Θράκη (Αλεξανδρούπολη) Σαμίου Δόμνα, μουσικό και εργάτρια της ελληνικής παράδοσης από την Αθήνα. Ξυλούρη Αντώνη (Ψαραντώνη), μουσικό κρητικό λυράρη. Σκαράκη Μανόλη, οργανοπαίχτη και οργανοποιό  Ζαχαρία Σπυριδάκη, αρχηγό του συγκροτήματος «Παλαιινά Σεφέρια» Δημήτρη Αποστολάκη, από το συγκρότημα «Χαΐνηδες» Σύλλογο Θρακιωτών Ηρακλείου. Σύλλογο Ποντίων Αργοναύτες – Κομνηνοί (Αθήνα) Σύλλογο καλλιτεχνών Κρητικής μουσικής – Ηράκλειο Καλλιτεχνικό συγκρότημα «ΞΑΘΕΡΙ» - Ηράκλειο Μουσικό Σχολείο Σερρών
	Πολλές συνεδρίες για την ενημέρωση όλων των ομάδων σχετικά με την πορεία της εργασίας.
	Πολλοί από τους μαθητές εργάστηκαν και εκτός ομάδων και με πρωτόβουλες δράσεις συνέβαλαν ουσιαστικά στην προώθηση της έρευνας του θέματος.

Να σημειώσουμε ακόμη εδώ ότι αρκετές από τις ενέργειες που είχαμε προσχεδιάσει δεν κατορθώσαμε να τις πραγματοποιήσουμε επειδή ο χρόνος δεν μας το επέτρεψε, κι άλλοτε επειδή δεν κατορθώσαμε να συνδυάσουμε τους ελεύθερους χρόνους που εμείς διαθέταμε και εκείνοι δυσκολεύτηκαν να ανταποκριθούν. Όπως κι αν έχει όμως το πράγμα οι πληροφορίες που συγκεντρώσαμε πιστεύουμε ότι είναι ικανοποιητικές για μια πρώτη επεξεργασία του θέματός μας. Τυχόν ελλείψεις ή παραλείψεις οφείλονται τόσο στην ανυπαρξία πηγών και εργασιών δημοσιευμένων για το θέμα – πράγμα που αποτελεί και σημαντική αιτία για την σημαντικότητα της εργασίας μας και φυσικά την προσοχή που θα έπρεπε να επιδείξουμε – , στην δική μας απειρία μιας και για πρώτη φορά ασχολούμαστε με ένα τέτοιο πρωτογενές θέμα, και κυρίως στην έλλειψη του απαιτούμενου χρόνου μιας και η προετοιμασία για το σχολείο ήταν ιδιαίτερα απαιτητική για τη σχολική χρονιά που διανύσαμε.

Τελειώνοντας την παρουσίαση της εργασίας μας από τις στήλες του περιοδικού οφείλουμε να ευχαριστήσουμε τον κ. Λυκειάρχη για την αμέριστη βοήθεια και κατανόηση που έδειξε, διαθέτοντας και κάποιες ώρες για την πραγματοποίηση ορισμένων συναντήσεων στο σχολείο και εκτός του σχολείου και παρέχοντας κάθε δυνατή βοήθεια σε κάθε τομέα που του ζητήσαμε για την επεξεργασία του θέματος. Ευχαριστούμε επίσης τους καθηγητές  μας για την καθοδήγηση, συνεργασία, βοήθεια και συμπαράσταση που επέδειξαν, καθώς και τους συμμαθητές μας που δεν συμμετείχαν μεν στο πρόγραμμα, συμπαραστάθηκαν όμως με πληροφορίες και άλλους τρόπους στη δική μας δουλειά. Ακόμη θέλουμε να σημειώσουμε ότι ο καθένας από μας ευχαριστεί τους συνεργάτες της ομάδας του, αλλά και όλους τους συμμαθητές του προγράμματος για την άψογη  συνεργασία μας και την αλληλοβοήθεια – πολλές φορές έξω από τα πλαίσια της ομάδας του ο καθένας – που επιδείξαμε.